تاریخ گرایی نو یکی از رویکردهای بین رشته ای است که برای نشان دادن لایه های پنهان وقایع، تاریخ را به عنوان متن مورد توجه قرار می دهد. خاطرات عزت شاهی، روایتی از پایداری و مبارزه فردی است که مورد اعتماد بسیاری از گروه های مبارز علیه رژیم پهلوی بود. در این روایت تاریخی، تعامل و تقابل گفتمان حاکمیت و بازتولید شبه گفتمان های رقیب در سه مقطع پیش از زندان، درون زندان و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشان داده شده است. در این پژوهش با رویکرد تاریخ گرایی نو، اثر مذکور را در دو تقسیم بندی کلان و خرد و شش سطح جزیی تر مورد بررسی قرارداده ایم. یافته ها نشان می دهد این اثر در حوزه تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی با نگرشی جزیی نگر ضمن تقسیم بندی گفتمانی، به توصیف کیفیت سیطره و تشتت حاکمیت، قدرت و افول درون گروهی نیروهای معارض و درنهایت چند پارگی جامعه ایرانی در دو دهه چهل و پنجاه می پردازد. راوی برای صورت بندی مناسبات ایدیو لوژیک قدرت به شرح رفتارهای سیاسی خرده گفتمان های متنازع می پردازد. این کتاب با بهره گیری از اسناد تاریخی درون متنی و انضمامی (توضیحات تدوین کننده) نشانه ها وکیفیت شکل گیری قدرت رابیان می کند. در بخش دیگر این پژوهش ضمن مثال هایی تضاد، دوگانه گویی، پوشیده گویی و محدودیت های ایدیولوژیکی قدرت های متنازع در بافت متن نشان داده شده است.

اندرزنامه نویسی سیاسی در ایران اسلامی، به عنوان یک میراث فکری غنی و ابزار کلیدی بیان اندیشه های حکومتی، نقش اساسی در شکل دهی و تداوم بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی ایفا کرده است. این متون با الهام از الگوی دیرینه ملکداری ایرانشهری و تلفیق هوشمندانه با ارزش های اسلامی، به تشریح وظایف، حقوق و مسئولیت های پادشاه در قبال دین و رعیت می پردازند. این مقاله، ضمن اذعان به ماهیت ویژه دوران پس از حملات مغول و ظهور پادشاهی های محلی، با مطالعه موردی کتاب «تاریخ شاهی» – یکی از برجسته ترین اندرزنامه های سیاسی دوره میانه اسلامی (قرن هفتم هجری) – به واکاوی بنیادهای ایدئولوژیک نهاد شاهی می پردازد. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و بر پایه اسناد متنی، استدلال می کند که «تاریخ شاهی» نه تنها نشان دهنده تداوم سنت اندرزنامه نویسی در عصر ایلخانی است، بلکه برخلاف برخی نظریات مبنی بر اضمحلال «پادشاهی با تکلیف» در این دوره، با تأکید بر عدالت، رعیت پروری، همزادی دین و دولت، و نقش محوری کارگزاران، به بازتولید و استحکام اندیشه های ایرانشهری در قالب یک نظام اسلامی می پردازد. یافته ها نشان می دهند که نهاد شاهی در این اثر، فراتر از یک نهاد صرفاً سیاسی، به عنوان مظهر الهی و اخلاقی مطرح می شود که مشروعیت خود را از پیوند تعاملی و جدایی ناپذیر قدرت، دین و عدالت استحکام می بخشد. این رویکرد، دلالت بر استمرار یک گفتمان مشروعیت بخش در پادشاهی ایران، حتی در دوران پرآشوب پس از مغول دارد.

دانه شاهی بعنوان یک منبع جدید هیدروکلوئیدی انتخاب شد و برخی از پارامترهای فیزیکوشیمیایی بنیادی آن نظیر ویسکوزیته ذاتی و گروه های عملگراندازه گیری شد. طیف FT-IR پلیمر صمغ دانه شاهی نشان داد که پلیمر متشکل از کربوهیدرات با گروه های عملگر کربوکسیل و هیدروکسیل است. ویسکوزیته ذاتی در آب دیونیزه 33.1ml/mg (میلی لیتر بر میلی گرم) به دست آمد. هیدروکلوئید دانه شاهی دارای طبیعت پلی الکترولیتی با یک تمایل به نمک ها است بطوریکه افزودن نمک ها باعث کاهش ویسکوزیته ذاتی عصاره گردید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

نهضت نافرجام مزدک، نخستین جنبش اجتماعی ایران است که در اوایل حکومت قباد در سال 494 میلادی برپا شد و تا سال 524 ادامه یافت و اثرات وسیع و شگرفی را حتی بعد از سقوط ساسانیان به جا گذاشت. نوشتار حاضر از رهیافت اندیشه سیاسی، این قیام را مورد بررسی قرار داده و بر این مدعا است که، «جنبش مزدک، جنبش اجتماعی در لوای مذهب بوده و هیچ گونه تقابلی با اندیشه سیاسی شاهی نداشته است.» مقاله برای بررسی صحت و سقم این فرضیه اصلی، شش فرضیه فرعی دیگر را مطرح و آنها را مورد بحث قرار داده است. از جمله ثابت می کند که این آیین پاسخی به بحران های اجتماعی- اقتصادی عصر ساسانی بوده است و از سویی در نفس عقاید مزدک، اندیشه سیاسی «فره ایزدی» وجود دارد و از دید او شاه نمونه خدا در زمین است و وحدانیت الهی و یکتایی شاه، دقیقا متناسب با «توحید فلسفی» (Monism) و ضرورت وحدت نگری است و لذا این نوع نگرش ثابت می کند که مزدکیت ضدیتی با اندیشه سیاسی کهن شاهی نداشته است.

جستار این مقاله بازشناسی هویت شاهی در اندیشه سیاسی ایران باستان با استفاده از رهیافت تحلیل گفتمان است. شالوده اندیشه سیاسی ایران باستان بر قائده نظم آسمانی و الگوی سامان سیاسی استوار است که تمشیت امور مردم بر این اساس به عهده شاه آرمانی به عنوان عامل اجرای نیات آرمانی است. شاه در ایران باستان کامل ترین مردم و نماینده خدایان در زمین، قوانین آسمانی را اجرا می نماید. این مقاله به این سوال می پردازد که سازه های هویت شاهی آرمانی در ایران باستان چگونه باید باشد تا آرمان شهر ایرانی را طوری رهبری نماید که جامعه ای قابل زیست و نمونه اعلای بهشت فرجامین باشد؟ فرضیه مقاله این است که این هویت از طریق نشانه هایی چون: فره، نژاد، عدالت و راستی، دین داری و پرهیزکاری، خویش کاری، خرد و عقلانیت، اقتدار و شجاعت، تعلیم و تربیت و آراستگی مفصل بندی شده و حول محور دال مرکزی، یعنی شاه به عنوان نماینده خدایان در روی زمین تثبیت شده اند.

جامعه ایران، جامعه ای مرد سالار بوده و در روابط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، سلطه مردان امری عادی و طبیعی تلقی شده و زنان اغلب از صحنه رسمی سیاست غایب بودند؛ ولی از آن جا که تعلق شاهان به خاندان سلطنتی و برگزیده در اولویت قرار داشت، فقط در شرایط خاص در صورت نبود فرزند ذکور بالغ، گاه حکومت زنان خاندان سلطنتی تحقق می یافت. به همین جهت کتب سیر الملوک نیز برای شاهان مرد تدوین شده است. سیر الملوک نویسان، بخصوص از قرن ششم هجری به بعد، ضمن تاکید بر این که زنان بندگان درجه دوم خداوند هستند و به لحاظ خرد و طبیعت، موجودیت مستقلی ندارند و هدف از آفرینش آنان منحصر به کارکردهای بیولوژیکی آنان در حفظ نسل است، با تقسیم بندی جامعه به دو بخش خصوصی و عمومی سعی کرده اند، زنان را در بخش خصوصی محصور نمایند. در چنین شرایطی مولف کتاب تاریخ شاهی، کتابی در زمینه آداب و قاعده ملک داری درباره حکومت یک شاه - زن، قتلغ ترکان، تألیف کرده است. مقاله بر آن است تا ضمن بازنمایی دیدگاه سیرالملوک ها به زن، حکمت عملی مطرح در کتاب شاهی و تجربه تاریخی مؤلف آن را در زمینه آداب ملوک و آیین کشورداری و تعمیم آن به حکومت یک شاه زن، به عنوان اولین و شاید تنهاترین تجربه در این زمینه، و نکات مشترک و افتراق با سایر سیر الملوک ها و عوامل دخیل در تفاوت ها را که مسلماً به مسایل جنسیتی مربوط می شود، مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.